Cơ chế chuyển cửa khẩu đối với hàng tiêu dùng tại cảng nội địa ICD Mỹ Đình đã góp phần tạo thuận lợi cho DN, tăng thu cho ngân sách trên địa bàn Thủ đô. Tuy nhiên, DN vẫn “phàn nàn” về những bất cập gây ảnh hưởng hoạt động kinh doanh.
Nửa đêm đi làm thủ tục
Công ty CP Thiết bị điện chiếu sáng NCT Việt Nam đã tham gia thực hiện cơ chế thí điểm chuyển cửa khẩu đối với hàng tiêu dùng được một thời gian, việc làm thủ tục hải quan tương đối thuận lợi, song những quy định về giám sát hàng hoá gây phát sinh thêm thời gian và chi phí vận chuyển cho DN.
Đại diện Công ty cho biết, công ty có kho hàng ở ngoại thành Hà Nội, mặc dù hàng chuyển cửa khẩu đã được gắn định vị GPS, nhưng theo quy định, DN phải thực hiện việc vận chuyển theo tuyến đường từ Hải Phòng đến ICD Mỹ Đình.
Sau khi cơ quan Hải quan kiểm tra xong hoàn thành thủ tục, DN mới được đưa hàng về địa điểm tập kết tại kho của DN. Những khâu thủ tục như vậy sẽ gây mất thời gian cho DN, mỗi chuyến hàng từ đó sẽ phát sinh thêm chi phí vận chuyển, chi phí bến bãi, chi phí bốc dỡ.
Chưa kể đến việc, hàng hoá thường xuyên phải vận chuyển sau 20 giờ, do những quy định về việc lưu thông đối với xe có trọng tải lớn vào nội thành Hà Nội.
Điều này gây ra những bất tiện cho nhân viên công ty, do thường xuyên phải có mặt tại ICD Mỹ Đình để làm thủ tục xác nhận hàng, cơ quan Hải quan cũng vì thế mà thường xuyên phải làm ngoài giờ.
Với những DN có lượng hàng hóa NK nhiều, cồng kềnh như Công ty TNHH sản xuất và lắp ráp ô tô du lịch Trường Hải-KIA còn gặp phải nhiều khó khăn hơn. Ông Phạm Văn Hiền, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Bắc Hà Nội cho biết, theo quy định về tuyến đường vận chuyển, DN bắt buộc phải đưa hàng về bãi kiểm tra tại ICD Mỹ Đình.
Trong khi đó xe container, xe tải chở hàng lại bị giới hạn về thời gian được vận chuyển vào Hà Nội. Nên có những hôm DN làm thủ tục NK cho lô hàng lên tới 200 xe ô tô, được vận chuyển trong hàng trăm container phải xếp thành hàng dài ở ngoài đường vành đai, chờ đến tối mới được vận chuyển vào địa điểm kiểm tra để làm thủ tục thông quan.
Về phía cơ quan Hải quan, ông Hiền cho biết, để đảm bảo việc làm thủ tục cho DN, cơ quan Hải quan cũng bố trí CBCC làm thủ tục hải quan cho DN bất kể thời gian nào. Thậm chí, CBCC hải quan thường xuyên làm thủ tục hải quan cho những lô hàng về lúc nửa đêm.
Theo ông Hiền, quy định gắn hệ thống định vị GPS trong quá trình vận chuyển từ cửa khẩu nhập đến ICD Mỹ Đình đã “chặn” rủi ro về gian lận. Chính vì vậy, nên cho phép DN được vận chuyển hàng hoá từ cửa khẩu về kho riêng để cơ quan Hải quan và các cơ quan quản lý chuyên ngành khác cùng phối hợp kiểm tra thực tế hàng hoá tại kho của DN. Như vậy DN sẽ tiết kiệm được thời gian, tránh ách tắc hàng hóa và giảm đáng kể chi phí vận chuyển do không phải chạy lòng vòng như hiện nay.
Cần nới rộng cơ chế thí điểm
Đến nay, qua gần 1 năm áp dụng cơ chế thí điểm chuyển cửa khẩu đối với hàng tiêu dùng, số lượng tờ khai, số lượng DN đến tìm hiểu và làm thủ tục ngày càng tăng dần. Theo Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Bắc Hà Nội Nguyễn Trường Giang, nếu như trong 6 tháng đầu thực hiện thí điểm, số DN làm thủ tục chỉ hơn 20 DN, thì từ đầu năm 2015 tới nay đã tăng lên khoảng 44 DN, số thuế thu đạt hơn 600 tỷ đồng.
Sự gia tăng về số lượng DN tham gia cùng với những kết quả về thu NSNN cho thấy, chính sách đã đi vào cuộc sống, đã tạo thuận lợi cho DN trong hoạt đông sản xuất, kinh doanh. Để cơ chế thí điểm chuyển cửa khẩu đối với hàng tiêu dùng tiếp tục được mở rộng đến đông đảo DN, ông Giang cho rằng những vướng mắc về chính sách cần sớm được tháo gỡ để tạo thuận lợi hơn cho DN trong việc làm thủ tục thông quan hàng hoá.
Phân tích về những yếu tố ảnh hưởng đến kim ngạch XNK, Cục Hải quan Hà Nội cũng cho rằng, Luật Hải quan 2014 không quy định hạn chế mặt hàng được phép, không được phép chuyển cửa khẩu từ cửa khẩu nhập về làm thủ tục hải quan tại các Chi cục Hải quan ngoài cửa khẩu. Nghị định 08/2015/NĐ-CP của Chính phủ đã không quy định các mặt hàng NK được phép chuyển cửa khẩu; chỉ quy định “căn cứ tình hình XK, NK trong từng thời kỳ, Thủ tướng Chính phủ quyết định danh mục hàng hóa phải làm thủ tục hải quan tại cửa khẩu”.
Như vậy, trong trường hợp cần thiết, Chính phủ sẽ ban hành danh mục các mặt hàng NK phải làm thủ tục ngay tại cửa khẩu nhập mà không được áp dụng thủ tục chuyển cửa khẩu. Nếu bỏ quy định các mặt hàng không được phép chuyển cửa khẩu sẽ là một thay đổi trong thủ tục hải quan, giúp DN có nhiều cơ hội trong hoạt động kinh doanh.
Mới đây, khi đánh giá về hiệu quả áp dụng cơ chế thí điểm chuyển cửa khẩu đối với hàng tiêu dùng tại ICD Mỹ Đình, Bộ Tài chính cho rằng, nhằm đơn giản hoá thủ tục hành chính đồng thời giảm bớt thời gian vận chuyển và chi phí vận tải cho DN, đối với mặt hàng phải kiểm tra chuyên ngành, DN đã có kho riêng được cơ quan Hải quan công nhận là địa điểm kiểm tra, nên cho phép DN được đưa hàng hoá về kho riêng của mình để cơ quan Hải quan và các cơ quan quản lý chuyên ngành khác cùng phối hợp kiểm tra thực tế hàng hoá tại kho của DN.
Đánh giá của Bộ Tài chính cũng chỉ ra, số lượng hàng hoá chuyển khẩu về ICD Mỹ Đình chưa cao, nguyên nhân là một số DN chưa đáp ứng được điều kiện tại công văn 8669/BTC-TCHQ vì không có trụ sở tại địa bàn Hà Nội, chưa đủ 365 ngày tính đến ngày đăng ký tờ khai NK.
Chính vì vậy, theo Bộ Tài chính nên mở rộng cơ chế thí điểm đối với hàng tiêu dùng chuyển cửa khẩu đối với các DN có trụ sở, văn phòng đại diện, chi nhánh tại địa bàn do Cục Hải qua Hà Nội quản lý.
Đồng thời cho phép mở rộng cơ chế thí điểm này đối với hàng tiêu dùng NK của các cửa khẩu cảng biển quốc tế và cửa khẩu quốc tế đường bộ tại khu vực phía Bắc vận chuyển về ICD Mỹ Đình. Việc mở rộng cơ chế thí điểm này xuất phát từ nhu cầu thực tế hiện nay của rất nhiều DN; giúp giảm tải bớt thời gian làm thủ tục hải quan tại một số cửa khẩu có lưu lượng hàng hoá nhiều.
Ngoài ra, về mặt quản lý, giám sát hải quan sẽ làm tăng sự cạnh tranh lành mạnh giữa các chi cục hải quan cửa khẩu trong việc tạo thuận lợi, đẩy nhanh tiến độ thông quan hàng hoá nhằm thu hút DN làm thủ tục tại chi cục mình.